پنجشنبه ۲ مرداد ۱۴۰۴ / ۲۴ ژوئیه ۲۰۲۵ – بلوچستان
در شرایطی که جمهوری اسلامی ایران با بحرانهای متعدد در داخل و منطقه مواجه است، نگاه خود را بار دیگر به بلوچستان دوخته است، اینبار با وعدهای به ظاهر بشردوستانه: اعطای شناسنامه به شهروندان فاقد مدارک هویتی.
اما پشت این اقدام، آیا واقعاً نیتی خیرخواهانه نهفته است، یا این طرح تنها ابزاریست برای کنترل جمعیتی که همواره از تبعیض، فقر و سرکوب رنج برده است؟
بر اساس آمارهای رسمی، بیش از ۱۰۰ هزار نفر در بلوچستان فاقد شناسنامه هستند. با این حال، منابع مستقل و سازمانهای حقوق بشری، این عدد را بین ۳۰۰ تا ۳۵۰ هزار نفر برآورد میکنند؛ افرادی که بدون داشتن مدارک هویتی، از ابتداییترین حقوق مانند آموزش، درمان، سفر، یا حتی ثبت ازدواج محروماند.
در واقع، مسئله، عدم شناسایی هویت نیست؛ جمهوری اسلامی بهخوبی از ریشه و سابقه این افراد آگاه است. مشکل، انکار سیستماتیک حقوق شهروندی این قشر است؛ مسئلهای که سالهاست به اشکال مختلف در بلوچستان جریان دارد.
بلوچستان با ترکیبی از فقر ساختاری، جوانان بیکار، و خشم انباشتهشده، بهویژه در سالهای اخیر به یکی از مناطق حساس و امنیتی کشور تبدیل شده است. از این رو، وعده شناسنامه بیش از آنکه اقدامی انساندوستانه باشد، تلاشی برای مهار نارضایتی و کنترل اجتماعی تلقی میشود؛ وعدهای که در عمل، درگیرشدن متقاضیان در فرایندهایی تبعیضآمیز و کند را به دنبال دارد.
این تجربهها نشان داده که جمهوری اسلامی نهتنها با ارائه مدارک هویتی گامی برای رفع تبعیض برنمیدارد، بلکه با ابزارهای اداری، حقوق افراد را بیشتر تحت کنترل قرار میدهد. اعطای مشروط شناسنامه و روندهای امنیتی حاکم بر آن، یادآور همان فریبهای تاریخیست که تحت شعار “ایران برای همه ایرانیان” عرضه شده، اما در عمل، نهتنها بلوچها، بلکه هویت و کرامت انسانی آنها را نیز به گروگان گرفته است.